به نقل از «تسنیم»

عماد افروغ و دغدغۀ پیوند نظر و عمل

تاریخ انتشار: ۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۲۸۵۵۸

چرا دغدغۀ پیوند نظر و عمل در نزد دکتر افروغ و نسل ایشان تا این حد تکرارشدنی است؟ شاید پاسخ این پرسش را بتوان ناظر به وقوع انقلاب اسلامی و نسبت آن از یک سو با جهان سنت اسلامی-ایرانی و از سوی دیگر با جهان معاصر غربی یافت. - اخبار سیاسی -

گروه اندیشه خبرگزاری تسنیم- محمدرضا قائمی نیک عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در یادداشتی نوشت: یکی از آخرین آثاری که به همت مرحوم دکتر افروغ منتشر شده است، کتاب «رابطه نظریه و عمل از حکمای باستان تا رئالیسم انتقادی» است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاید این اثر بیش از همۀ آثار دیگر ایشان گویای دغدغه‌های ایشان در علوم اجتماعی بوده باشد. از این‌جهت، حضور دکتر افروغ در ساحت کنش سیاسی و رفت‌و‌آمد او به قلمرو نظرورزی، نمونۀ عملی و عینیِ این دغدغه بوده است. اما چرا این دغدغه در نزد دکتر افروغ و نسل ایشان تا این حد تکرارشدنی است؟ شاید پاسخ این پرسش را بتوان ناظر به وقوع انقلاب اسلامی و نسبت آن از یک سو با جهان سنت اسلامی-ایرانی و از سوی دیگر با جهان معاصر غربی یافت.

دکتر افروغ روشنفکری منقطع از زیست عمومی نبود

 

تاملات دکتر افروغ در این اثر و حتی در دیگر تلاش‌های متاثر از حکمت اسلامی‌شان بیانگر آن است که گویی ما در جهان سنت اسلامی-ایرانی، گونه‌ای از پیوند نظر و عمل را داشته‌ایم که البته در سده‌های اخیر، مخصوصاً پس از مواجهه با جهانِ مدرن غربی، سویه‌های عملیِ آن به حاشیه رفته و تاملات اسلامی-ایرانی عمدتاً در قلمرو نظر استمرار یافته‌اند؛ از سوی دیگر، اتکای صرف به پیوند نظر و عمل در تجربۀ جهان مدرن از نظر ایشان نمی‌توانست توضیح‌دهندۀ وقوع انقلاب اسلامی و نحوۀ پیوند آن در جامعۀ ایرانی باشد.

در این نقطۀ حساس بود که او سعی داشت تا با بهره‌گیری از میراث غنی سنت اسلامی و توجه به پیوند نظر و عمل آن، انقلاب اسلامی را به مثابه بزرگترین اتفاق دورۀ معاصر توضیح دهد. این دغدغه همانطور که می‌دانیم یکی از دغدغه‌های مهم حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی و بلکه پیوند‌دهندۀ چندین حوزه از آن از جمله جامعه‌شناسی انقلاب، جامعه‌شناسی سیاسی و حتی مخصوصاً با نظر به پژوهش توماس کوهن دربارۀ ساختار انقلاب‌های علمی، مرتبط با جامعه‌شناسی علم و معرفت است.

از همین‌جا است که توجه عماد افروغ به رئالیسم انتقادی و تطبیق‌هایی که او با رئالیسم مطرح در اصول فلسفه و روش رئالیسم یافته بود، آشکار می‌شود. از نظر او، انقلاب اسلامی را از حیث ارتباط با قلمرو علم و معرفت، نمی‌توان همچون توماس کوهن، به‌صورت پارادایمی لاقیاس با گذشته تبیین کرده و توضیح داد، هرچند این انقلاب، استمرار و تداوم صرفِ گذشته نیز نیست.

توجه او به رئالیسم در پیوند با دغدغه‌های او در نسبت با انقلاب اسلامی و حکمت اسلامی بیانگر آن است که اگرچه انقلاب اسلامی، تحولی جدید و بدیع در دورۀ معاصر قلمداد می‌شود که در گذشتۀ سنت اسلامی، کمتر نظیری دارد، اما این بداعت و نوبودن، به معنای گسست هستی‌شناختی یا معرفت‌شناختی از سنت گذشتۀ اسلامی نیست و همچنان بایستی تقیدی رئالیستی به آن سنت داشت، هرچند به بازتولید آن اندیشید.

دغدغه‌ای که دکتر افروغ آنرا در «انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن» دنبال می‌کرد. تجربۀ حضور او در یکی از پرتنش‌‌ترین ساحت‌های کنش سیاسی یعنی نمایندگی مجلس و استمرار این حضور علمی در وزارت‌‌خانه‌ها حتی تا همین اواخر، در کنار تعامل مستمر با مراکز تحصیلی و علمی در قُم و تهران، نمود دیگری از تلاش او برای جمع این دو قلمرو دشوار حیات انسانی یعنی نظر و عمل است.

مروری بر حوادث تاریخی دویست‌ساله گذشته به‌خوبی نشان می‌دهد که این دو قلمرو در حیات انسانِ ایرانی، تا چه اندازه از هم گسیخته و گسسته است و تلاش نظری و عملی دکتر افروغ، فارغ از قضاوت دربارۀ میزان موفقیت در نتیجۀ آن، تلاشی سترگ و ارزشمند بوده است.

با رفتنِ او از این دار فانی، پرونده فعالیت پر فروغ دکتر عماد افروغ نیز بسته شد، اما آثار او می‌تواند راهی برای استمرار این دغدغه در میان نسل‌های بعدی باشد که به دلیل گره‌خوردن با پدیدۀ عظیم انقلاب اسلامی، خاموش‌شدنی نخواهد بود. احتمالاً ما باید در فردای سوگواری برای از دست دادن دکتر افروغ، بکوشیم تا راه او را با نگاهی انتقادی که منش و روشِ نقد درون‌گفتمانیِ او در مواجهه با افکار و آراء دیگران بود، بخوانیم و از راهی که او گشوده، بهره ببریم.

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: عماد افروغ انقلاب اسلامی پیوند نظر و عمل اسلامی ایرانی دکتر افروغ سنت اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۲۸۵۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

طهرانچی: اقتصاد سلامت در دانشگاه آزاد اسلامی، اقتصاد تلاش و تدبیر است

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه دیدارهای سال جدید با معاونت‌ها و مراکز سازمان مرکزی، صبح امروز با حضور در معاونت علوم پزشکی، با معاون، مدیران و کارکنان این حوزه دیدار و گفت‌وگو کرد.

وی در این نشست با قدردانی از زحمات و خدمات دکتر نفر در معاونت علوم پزشکی گفت: دانشگاه آزاد اسلامی تنها مؤسسه غیردولتی کشور است که در آموزش پزشکی فعالیت دارد و ان‌شاءالله در سال جاری شاهد یک جهش در این حوزه باشیم. افزایش دوبرابری تخت‌های بیمارستانی در تهران، یکی از بخش‌های جدی برنامه پنج ساله این معاونت است که نشان از اهمیت حوزه بهداشت و درمان در دانشگاه آزاد اسلامی دارد.

دکتر طهرانچی با اشاره به قرار گرفتن رشته روانشناسی بالینی و دامپزشکی ذیل معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: حوزه سلامت دانشگاه آزاد اسلامی یک مدیریت جامع دارد و می‌تواند کارهایی انجام دهد که نظام گسسته قادر به آن نیست. ویژگی دانشگاه آزاد اسلامی این است که از هر دو وزارت علوم و بهداشت، رشته و دانشجو دارد. این موضوع باعث شده از حوزه علوم پزشکی برای دیگر حوزه‌ها الگو بگیریم. به عنوان نمونه؛ امروز مفهوم عرصه و پایه در حوزه مدارس سما دانشگاه آزاد اسلامی شکل گرفته و این مدارس عرصه تعلیم و تربیت هستند. بدین ترتیب معاونت علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی به صورت همزمان امور مربوط به حوزه آموزش و پرورش و وزارت علوم را پیگیری می‌کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: این اتفاق باید با شتاب بیشتری در حوزه روانشناسی بالینی، دامپزشکی و مهندسی پزشکی رخ دهد و اساتید این رشته‌ها به دو گروه عرصه و پایه تقسیم شوند. در مرحله بعدی نیز با تقویت رشته زیست‌شناسی باید بخشی از این رشته که مربوط به حوزه علوم پزشکی است، در این قالب قرار گیرد. نگاه ما در دانشگاه آزاد اسلامی این است که برای رشته‌های تحصیلی پیشران‌های موضوعی داشته باشیم.

وی با اشاره به ویژگی‌های رشته روانشناسی گفت: بخشی از اعضای هیأت علمی روانشناسی مأمور به حوزه علوم پزشکی هستند. بخشی از روانشناسی که مربوط به حوزه دانش آموزان و مدارس می‌شود نیز ذیل دانشکده‌های تعلیم و تربیت اسلامی و بخش دیگر نیز ذیل معاونت علوم انسانی و هنر قرار دارد اما نباید خط و مرزی بین آنها باشد.

وی افزود: امسال باید تحرکات جدی در حوزه علوم پزشکی داشته باشیم چرا که هزینه‌های این حوزه افزایش یافته و برای جبران آن، باید تدبیر کرد. به همین دلیل، موضوع «عرصه و پایه» یک برنامه جدی در دانشگاه آزاد اسلامی است. این دانشگاه به عنوان تنها دانشگاهی که جامع رفتار می‌کند، می‌تواند برای کشور فرصتی به وجود آورد که بتوانیم از این الگو در جاهای دیگر استفاده کنیم.

دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: تجربه دانشگاه آزاد اسلامی نشان داد که دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌توانند از وزارت علوم رشته بگیرند تا ضعف‌های جدی نظام آموزشی در تربیت نیروی انسانی رفع شود. واقعیت این است که سبد حوزه علوم پزشکی باید اقتصادی شود چرا که برخی رشته‌های این حوزه بسیار پرهزینه است و می‌توان از طریق رشته‌های دیگر، درآمدزایی کرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه آنچه مسائل اقتصادی را حل می‌کند، برنامه داشتن و حرکت رو به جلوست، گفت: یکی از موضوعات مهم در دانشگاه آزاد اسلامی، توجه به حوزه معیشتی است. معیشت کارکنان تصویری از ارزش‌آفرینی آنان است و به همین دلیل هرچه ارزش‌آفرینی بیشتر باشد، پاسخ آن نیز در معیشت دیده می‌شود. به عنوان مثال؛ باغ کشاورزی که قنات خود را لایروبی نکند، بعد از چند سال خشک خواهد شد. باید به ارزش‌آفرینی سیستم ازجمله برخورد با دانشجو، کیفیت امور، بیمارستان‌ها و... توجه داشت. اقتصاد سلامت در دانشگاه آزاد اسلامی یک اقتصاد دولتی و یارانه‌ای نیست؛ بلکه اقتصاد تلاش و تدبیر است.

وی ادامه داد: همه اجزای سیستم باید ارزش‌آفرینی کنند. در این صورت، می‌توان بازخورد آن را در بهبود معیشت دید. ارتقای معیشت در دانشگاه «به فرموده» نیست بلکه بازتاب عمل فردی مجموعه مدیران و کارکنان است. به عنوان نمونه؛ اجرای طرح پویش اشتغال بعد از چهار سال تصویر جدیدی از دانشگاه آزاد اسلامی را در جامعه شکل داده و جوانان فضای این دانشگاه را فضای اشتغال، نوآوری، کارآفرینی و... می‌دانند. در ایجاد فضای جدید تلاش‌های شبانه روزی و زحمات زیادی کشیده شده و این اقدام باعث شد هرساله بر تعداد دانشجویان ورودی دانشگاه آزاد اسلامی افزوده شود.

دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: در دهه گذشته، 5 سالی را تجربه کردیم که سالانه 150 هزار دانشجو کاهش می‌یافت اما در 5 سال بعدی که در آن قرار داریم، به همان اندازه به جمعیت دانشجویی اضافه می‌شود. این امر نتیجه همت مجموعه کارکنان و مدیران دانشگاه آزاد اسلامی است. تغییر سخت است اما باید محکم پای آن بایستیم. این تغییر رویه‌ها باعث افزایش اعتماد مردم به دانشگاه آزاد اسلامی شده است. افزایش اعتماد نیز منجر به رونق دانشگاه و رونق دانشگاه نیز منجر به بهبود و ارتقای معیشت می‌شود. بنابراین موضوع معیشت، کنش خودمان است.

لازم به ذکر است در ابتدای این نشست، محسن نفر معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی گزارشی از وضعیت این حوزه ارائه کرد و گفت: برنامه جدی معاونت علوم پزشکی دانشگاه، ارتقای کیفیت آموزش و خدمات‌رسانی بهداشتی و سلامتی است.

همچنین فرهاد ادهمی مدیرکل توسعه آموزش و امور دانشجویان، خانم دکتر وحدت مدیر خدمات سلامت و بیمارستان‌ها، خانم شریعتمدار رئیس اداره تجهیزات پزشکی، مرجانی مشاور حوزه دامپزشکی و خانم هاشمی مشاور حوزه روانشناسی معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی به ارائه گزارش‌هایی درخصوص فعالیت‌ها و اقدامات حوزه‌های متبوع خود پرداختند.

انتهای پیام/